პანდემიასთან ბრძოლის მთავარ იარაღად უფლებების შეზღუდვა იქცა - IDFI-ის ანგარიში

"ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი" (IDFI) საქართველოში საგანგებო მდგომარეობასა და პანდემიისას ადამიანის უფლებების შესახებ ანგარიშს აქვეყნებს. ანგარიშში ნათქვამია, რომ პანდემიამ ყველაზე მეტად ადამიანის ძირითადი უფლებები დააზარალა, ვინაიდან  "სწორედ მათი შეზღუდვა იქცა პანდემიასთან ბრძოლის მთავარ იარაღად".

ორგანიზაციას პანდემიასთან ბრძოლა სამ ეტაპად აქვს დაყოფილი: საგანგებო მდგომარეობამდე, საგანგებო მდგომარეობისას და de facto საგანგებო მდგომარეობის პირობებში. 

ანგარიშის თანახმად, de facto საგანგებო მდგომარეობა, რომელიც 2020 წლის 23 მაისიდან დაიწყო, ხელისუფლებისთვის "ექსტრაორდინალურად დიდი უფლებამოსილების გადაცემას უკავშირდება".

"კონსტიტუციური დემოკრატია და კანონის უზენაესობა საქართველოში არაერთი გამოწვევის წინაშე დგას. სახელმწიფოში დამოუკიდებელი კონსტიტუციური ინსტიტუტებისა და სასამართლო ხელისუფლების მიმართ ნდობა არის დაბალი. გასათვალისწინებელი ფაქტორია ოპოზიციური პარტიების მიერ საპარლამენტო საქმიანობაში მონაწილეობის ბოიკოტი. ყოველივემ ეჭვქვეშ დააყენა აღმასრულებელი ხელისუფლების ექსტრაორდინალურად გაზრდილი ძალაუფლებაზე ეფექტური პოლიტიკური თუ სამართლებრივი კონტროლის განხორციელება",- ნათქვამია ანგარიშში.

ანგარიშში ასევე აღნიშნულია, რომ 2020 წლის 22 მაისიდან ერთი წლის პერიოდში არაერთი კონსტიტუციური უფლება შეიზღუდა.

"საჯაროდ არ არის ხელმისაწვდომი, საქართველოში ჩატარებული რაიმე კვლევა, რომელიც შეაფასებდა, კომენდანტის საათის ეფექტურობას, იმ პირობებში როდესაც ყველა სხვა შეზღუდვა მოხსნილი ან შემსუბუქებულია",- ნათქვამია განცხადებაში.

ასევე ორგანიზაციის თქმით, 2021 წლის თებერვლის ჩათვლით, პირბადის ტარების წესის დარღვევისთვის 93 403 ჯარიმა გამოიწერა, მათი შეფასებით კი მაღალი ალბათობით, ჯარიმათა აბსოლუტური უმრავლესობა უკანონოა.

აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან დაკავშირებით:

• საშვთა გაცემის პროცესში იკვეთება არაერთი სამართლებრივი პრობლემა რომლებიც, მთლიანობაში უთანასწორო მოპყრობის, ფორმალური წესრიგისგან გვერდის ავლის და არაერთი ძირითადი უფლების დაზიანების რისკებს ქმნის. 
• იქმნება შთაბეჭდილება, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლება ვერ უმკლავდება ხანგრძლივი ვადით კომენდანტის საათის მოქმედებით გამოწვეულ ორგანიზაციულ ტვირთს.

კომენდანტის საათი:

• საჯარო არ არის ხელმისაწვდომი [უცნობია არსებობს თუ არა ამგვარი დოკუმენტი] კვლევა/ანალიზი, რომელიც საქართველოში კომენდანტის საათის ეფექტურობის თაობაზე დასკვნების გამოსატანად გამოიყენებოდა.
• რჩება შთაბეჭდილება, რომ სახელმწიფო კომენდანტის საათს არ იყენებს, როგორც უკიდურესად აუცილებელ წერტილოვან ღონისძიებას. კომენდანტის საათის ხანგრძლივობა ეჭვქვეშ აყენებს ამ ინსტრუმენტის თანაზომიერებას/პროპორციულობას.   

სასამართლო და სამოქალაქო კონტროლი:

• საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნებზე საჯარო დაწესებულებების მიერ მოწოდებულ პასუხთა უმრავლესობა გაცემულია კანონით გათვალისწინებული ვადების დარღვევით და არასრულყოფილად.
• იკვეთება, რომ როგორც საერთო სასამართლოები, ისე საკონსტიტუციო სასამართლო დროულად არ რეაგირებენ პანდემიასთან დაკავშირებულ მიმდინარე სისტემურ სამართლებრივ პრობლემებზე.

Covid რეგულაციების აღსრულებასთან დაკავშირებით:

• გამოიკვეთა გამოხატვის თავისუფლებით მოსარგებლე პირთა [მანიფესტაცია/პროტესტი], სამაგალითო და სანიმუშო დასჯის/დაშინების შემთხვევები;
• სულ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს და სსიპ შრომის ინსპექციის მიერ პანდემიისას 50 000 000 ლარზე მეტის ჯარიმა გამოიწერა.

რეკომენდაციებს და დამატებით დეტალებს სრულად შეგიძლიათ გაეცნოთ აქ.