უკვე რამდენიმე კვირაა, ლეჩხუმის გზაზე მშენებლობა მიდის. იმ დღეს, როდესაც იქ "პოსტ ფაქტუმი" მოხვდა, ობიექტს არ ჰქონდა გამოკრული პროექტის სახელწოდება, მისი დამკვეთი და შემსრულებელი. ერთადერთი, რაზეც ამას ამოიცნობდით, ბრენდირებული სპეცსპეცტექნიკა იყო. "ენკა რენიუებელს" - სწორედ ამ კომპანიას უნდა ნამაჰვან ჰესის აშენება ლეჩხუმში.
105 მეტრის სიმაღლის კაშხალი სოფელ ნამახვანთან უნდა აშენდეს, სადაც რიონის ხეობა ყველაზე ვიწროა. და რა მოხდება იმ შეთხვევაში, თუკი, სადაც ვიწროა, სწორედ იქ გაწყდა?!
ინვესტორის ნაცვლად ამის მოდელირება დედამიწის მეცნიერებათა ინსტიტუტმა შექმნა.
კაშხლის ნგრევის მიზეზად მათ მიწისძვრა აიღეს, რაც რკინა-ბეტონის ნაგებობას 80 პროცენტით დააზიანებს.
წყალს 19 წუთი დასჭირდება იმისთვის, რომ ქუთაისს მიაღწიოს. ექსპერტების გათვლით, ქალაქს 34 მეტრის სიმაღლის ტალღა დაარტყამს.
ქუთაისის შემდეგ იტბორება მთელი კოლხეთის დაბლობი - 18 მუნიციპალიტეტი, 70 დასახლებული პუნქტი. შავ ზღვას ნამახვანის რეზერვუარის წყალი ფოთის ნაპირზე შეუერთდება 2,- 2,5 მეტრის სიმაღლის ტალღით.
ეს პესიმისტური სცენარი დათვლილია ცდომილებით, რამდენადაც ზუსტი მედელირებისათვის ქვეყანაში ზუსტი მონაცემთა ბაზა არ არსებობს.
მონაცემები არ არსებობს ოპტიმისტური სცენარისთვისაც. ინვესტორი დაზუსტებით ვერ იტყვის, რამდენ ელექტროენერგიას გამოიმუშავებს, რამდენადაც არ იცის ერთი მთავარი დეტალი.
ბოლო კატალოგიც, მდინარეებში წყლის ხარჯის შესახებ 86 წელს გამოიცა. Მას შემდეგ მყინვარები დადნა, გლობალურმა დათბობამ ბუნების წესრიგი შეცვალა, სხვა მილენიუმი დაიწყო, ბოლოსდაბოლოს.
ჩვენ ვიცით, ერთ წუთში რამდენი წყალი გაივლის აქ? - არ იზომება. არ ვიცით.
აი, რა ვიცით დანამდვილებით - ნამახვანის გზაზე ყოველ ნახევარ კილომეტრში შეგხვდებათ ფირნიში - მეწყრული უბანი. მაგრამ რატომღაც ეს გაფრთხილება მხოლოდ მძღოლებისთვის არის, არა ინვესტორისთვის. რიონის მარცხენა სანაპიროზე ჯერ დერჩის ცნობილი მეწყერი გვხდება, რომელმაც 90-იანებში რიონი 15 წუთით გადაკეტა. ქუთაისი მაშინ კატასტროფას შემთხევვით გადაურჩა. მდინარემ ხელოვნური დამბა თვითონ გაარღვია. ასეთი მეწყერი კი ნამაჰვან ჰესის ოპერირების არეალში არაერთია.
საპირისპირო არგუმენტი ყოველთვის ერთია - თქვენ საქართველოს ენერგოდამოუკიდებლობას ეწინააღმდეგებით, - ისეთივე არაფრისმთქმელი ფრაზა, როგორც “მიმდინარეობს გამოძიება” ან “პრესცენტრს მიმართეთ”.
შეუძლებელია, შენს ეკონომიკურ ფანტაზიებს ბუნებრივი პირობები მოარგო. რასაც დამოუკიდებელი ექსპერტები ამტკიცებენ, ნამდვილად აკოპალიპტური სცენარია, მაგრამ არა კინოსცენარი, არამედ, რაც უკვე მოხდა. მაგალითად 13 ივნისის კატასტროფა. უხვმა ნალექმა გვირაბი ჩახერგა და 18 მეტრის სიმაღლის ხელოვნური დამბა შექმნა
რას ფიქრობენ ნამახვანის ჰესის შესახებ ადამიანები, რომლებიც რისკებს მათემატიკური ფორმულებით არ ითვლიან. არამედ გრძნობენ, როგორც ცოლიკაურის არომატს ტვიშის ჭალების ღვინიდან.
ლევან ხმელიძემ ფილოსოფოსობა ამ ხუთი წლის წინ დაიწყო, რომედესაც 12 წლიანი ემიგრაცია შეეწყვიტა, ყველაფერი გაყიდა და ლეჩხუმში, სოფელ ქორენიშში ამობრუნდა.
მალევე მიხვდა, თუ ადგილზე ერთი კგ ცოლიკაური ხუთ ლარად ბარდებოდა, თავს თავისუფდლად შეინახავდა. ბაბუის 60 წლის ვენახს გვერდით ახალი უსახელაურის ზვრები გაუშენა. სამუსაიფო ღვინომ ახალი იდეებიც შთააგონა.
რაღაც ფოკუსით ლევანმა ძველისძველ პიანინოზე უცხოელი ტურისტები მართლაც აამღერა. როცა მის ტეარასაზე იოგებმა ფარდაგები გაშალეს და მერე მის ბოსტანში ფრანგებმა და ბრიტანელები ხელები დაკაპიწეს, ქორენიშელმა მეზობლებმა ხელები აწიეს.
"აწარმოე საქართველოს" ფარგლებში მან 6500 ლარიანი დაფინანსება მოიპოვა და ღვინო ბოციდან ბოთლში ჩამოასხა. მერე ეს ღვინო როგორ შეეფუთა, დაებრენდა და საერთოდ სად წაეღო, პროექტის ფარგლებში ასწავლეს. ღვინის ბოთლებს ფიჭის ჩაჩი ჩამოაცვა. ფიჭა რომ თავისი ჰქონოდა, ამაშიც სახელმწიფო დახმარება მიიღო. სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ ხელი შეუწყო, ჩამოეყალიბებინა კოოპერატივი. გადასცა ციბრუტი და ახალი სკები 100 ოჯახი ფუტკრისთვის. მაგრამ მოულოდნელად მის თაფლივით ტკბილ სიბერეს, ბიომეურნეობისა და აგროტურიზმის განვითარებას საფრთხე შეექმნა და ვეღარ გაიგო, ვინც ცალი ხელით ეხმარება, მეორე ხელით რატომ ღუპავს. ხომ ნამდვილად ეს ხალხი ამბობდა, დიდი ჰესებზე უარს ვიტყვითო?!
ნამახვანის ჰესების კასკადისთვის რიონის კალაპოტში უზარმაზარ რეზერვუარი იქმნება. წყალსაცავის მოცულობა 156 მლნ კუბური მეტრი იქნება. შედარებისთვის, შაორის მოცულბა თითქმის ორჯერ ნაკლებია, - 90 მლნ კუბური მეტრი. ათობით ჰექტარზე გადაჭიმული წყლის სარკისებური ზედაპირიდან წყალი ყოვლედღიურად ააორთქლდება, ტვიშის საოჯახო მარნებიდან კი ცოლიკაურისა და უსახელაურის უნიკალურ ღვინოები - სამუდამოდ.
ასეთი მასშტაბის პროექტების დროს გასათვალისწინებელია მოსახელობის ჯანმრთელობის რისკებიც და მითუმეტეს გასათვალისწინებელია უკვე არსებული გამოცდილება. ნამახვანის ქვემოთ რამდენიმე კილომეტრში გუმათ ჰესი დგას
სოფელში რემონტი მხოლოდ ორ წელიწადს ძლებს, კარადაში ტანსაცმელი ობდება. ოფურჩხეთელი ლევან ბოჭორიშვილი გვიყვება, როგორ შეცვალა სოფლის ცხოვრება ამ წყალსაცავმა.
გუმათ ჰესი ოფურჩხეთის ქვემოთ 8 კილომეტრშია. ზემოთ კი სოფელს ასევე 8 კილომეტრში ნამახვანის კაშხალი უნდა აღმართონ.
ბეწვის ხიდის ბოლოს სახლი დგას. ეს ნამახვანის დატბორვის არეალია, შესაბამისად, ამ კარმიდამოს ბედიც ბეწვზე კიდია. ჰიდროელექტოსადგურის მშენებლობა, კერძოდ კი ფიზიკური და და ეკონომიკურ განსახლება 100-ზე მეტ ოჯახს შეეხება.
ლეჩხუმში "მთავარი არხის" ჩასვლის შემდეგ რამდენიმე სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ "ენკა რენიუებელსმა" ნამახვან ჰესის მშენებლობის უფლება მოიპოვა. ეს არც მთლად სიმართლეა, არც მთლად ტყუილი. ეკონომიკის სამინისტრომ პროექტს პირობიანი თანხმობა მისცა. თუ კომპანია 2021 წლის აპრილამდე ყველა კვლევას წარმოაგდენს, რაც აქამდე უხარისხოდ ჩაატარა, რაც საერთოდაც არ ჩაუტარებია ან სხვებისგან გადაიწეერა, ქუთაისის თავზე 105 მეტრიანი კაშხალი დაიდგმება. მაგრამ არსებობს კიდევ ერთი პირობა, რომელიც დოკუმენტებში არ იწერება და რის გარეშეც ჰესი ვერ აშენდება - ეს მოქალაქეების თანხმობაა.
