"ორგანიზებული დანაშაულისა და კორუფციის კვლევის ცენტრი" ბეირუთში, პორტში მომხდარი აფეთქების შესახებ სტატიას აქვეყნებს. საგამოძიებო ჟურნალისტთა საერთაშორისო გუნდმა აღმოაჩინა ახალი ფაქტები აფეთქებაზე, რომლის შედეგადაც მინიმუმ 182 ადამიანი დაიღუპა, 6 000-ზე მეტი ადამიანი დაშავდა და ასობით ათასი ადამიანი დაკარგა საცხოვრებლად.
ირკვევა, რომ ფეთქებადსაშიში ამონიუმის ნიტრატით დატვირთული გემის, "როსუსის" მფლობელი არა რუსი იგორ გრეჩუშკინი, არამედ კვიპროსელი სანაოსნო მაგნატი ჩარალამბოს მანოლი იყო. მისი მრავალრიცხოვანი კომპანიებიდან ერთ-ერთი საქართველოშია რეგისტრირებული. ამონიუმის ნიტრატის მყიდველი კი იყო მოზამბიკში მდებარე ერთ-ერთი ქარხანა, რომელიც იარაღით უკანონო ვაჭრობასა და ტერორისტებისთვის ასაფეთქებელი ნივთიერებების მიწოდებაში ეჭვმიტანილი ერთ-ერთი ქსელის ნაწილია.
ერთობლივი გამოძიებით, რომელიც 10 ქვეყანაში მიმდინარეობდა, ჟურნალისტებმა დაადგინეს:
- იგორ გრეჩუშკინი არ ფლობდა Rhosus– ს, არამედ მხოლოდ იჯარით იღებდა მას ოფშორული კომპანიის მეშვეობით, რომელიც რეგისტრირებულია მარშალის კუნძულებზე. დოკუმენტებიდან ჩანს, რომ Rhosus- ის ნამდვილი მფლობელი იყო Charalambos Manoli, კვიპროსელი გადაზიდვების მაგნატი. მანოლი უარყოფს აღნიშნულ ფაქტს, მაგრამ უარს ამბობს დოკუმენტების მოწოდებაზე, რომელიც მის სიმართლეს დაამტკიცებს.
- მანოლს გემს ფლობდა პანამის ცნობილი, საიდუმლო იურისდიქციაში რეგისტრირებული კომპანიის მეშვეობით, რომელიც ფოსტას იღებს ბულგარეთში. მან ის დაარეგისტრირა მოლდოვაში, ქვეყანაში, რომელიც ჩაკეტილია აღმოსავლეთ ევროპაში და ცუდი სახელი აქვს სუსტი იურისდიქციის და რეგულაციების გამო იმ გემების მიმართ, რომლებიც "კომფორტული დროშის ქვეშ ცურვენ". ამის გასაკეთებლად ის მუშაობდა კიდევ ერთ კომპანიასთან - Geoship–თან, რომელიც ოფიციალურად აღიარებულია, რომ სვამს უცხო მფლობელებს მოლდოვის დროშის ქვეშ. შემდეგ კიდევ ერთმა კომპანიან, რომელიც დაფუძნებულია საქართველოში გააკეთა გემის სერთიფიცირება, როგორც ვარგისიანის - მიუხედავად იმისა, რომ ის საშინელ მდგომარეობაში იყო, რამდენიმე დღის შემდეგ მას კონფესკაცია შეეხო ესპანეთში.
- Rhosus-ს ბოლო მოგზაურობის დროს მანოლის FBME-ს ვალი ჰქონდა, ლიბანის საკუთრებაში არსებული ბანკი, რომელმაც დაკარგა მრავალჯერადი ლიცენზია ფულის გათეთრების საქმეში სავარაუდო მონაწილეობის გამო. მათ შორის ის ეხმარებოდა შეიარაღებულ დაჯგუფება ჰეზბოლას, და კავშირშია სირიის მასობრივი განადგურების იარაღთან. ერთ ეტპაზე, Rhosus მას შესთავაზეს, როგორ გირაოს დამატებითი უზრუნველყოფა.
- გემზე არსებული ამონიუმის საბოლოო მომხმარებელი, მოზამბიკში დაფუძნებული ქარხანა, იმ კომბინაციის ქსელის ნაწილია, რომელიც ადრე გამოძიებული იყო როგორც იარაღის უკანონო გადატანა და ასაფეთქებლებით მომარაგება, რომელსაც შემდგომ ტერორიზმში იყენებდნენ.
- ტვირთის შუამავალი - ბრიტანული კომპანია, რომელიც ამ დროისთვის "მიძინებული" იყო, 2015 წელს დაარწმუნა სასამართლო მიეღო ამონიუმის ნიტრატი. აღმოჩნდა, რომ რეზერვი ცუდ მდგომარეობაში იყო, ხოლო კომპანია Savaro Limited, საბოლოოდ არ ცდილობდა ამონიუმის ნიტრატის უკან დაბრუნებას.
მოლდოვას დროშის ქვეშ მცურავი გემი, რომელიც ბათუმის ქართული ნავსადგურიდან 2013 წლის სექტემბერში ჩავიდა, სადაც ადგილობრივი ქარხნის მიერ წარმოებული და მოზამბიკისკენ მიმავალი 2,750 ტონა ამონიუმის ნიტრატი იყო, ცუდ მდგომარეობაში არ იმყოფებოდა. გემბანები კოროზირებული იყო, მას არ გააჩნდა დამხმარე ძალა და ჰქონდა რადიო კომუნიკაციის პრობლემები. გემი ბეირუთში გაჩერდა, რომ მეტი ტვირთი აეღო თუმცა ტერიტორია აღარ დაუტოვებია. ის ჯერ კრედიტორებმა დააპატიმეს, რომლებმაც მოითხოვეს დავალიანება მისი ოპერატორისგან, მოგვიანებით კი პორტის ოფიციალურმა წარმომადგენლებმა, რომლებმაც ის გემი ცურვისთვის საფრთხისშემცველად ჩათვალეს.
მიუხედავად იმისა, რომ მოზამბიკის ფირმამ ნიტრატის უკან დაბრუნება აღარ სცადა, ეს სხვა საეჭვო კომპანიამ გააკეთა:
კომპანიის ჩანაწერებიდან ირკვევა, რომ შუამავალი, გაერთიანებული სამეფოს საავტომობილო კომპანია Savaro Limited-იყო, ის უკავშირდება სხვა კომპანიას სახელწოდებით Savaro, რომელიც უკრაინის ქალაქ დნიპრში მდებარეობს და აქციონერები და მესაკუთრეები კვიპროსიდან და ამერიკიდან ჰყავს.
სასამართლოს დოკუმენტებიდან ჩანს, რომ Savaro–მა 2015 წლის თებერვალში დაიქირავა ლიბანელი იურისტი, რომ ადგილობრივ სასამართლოსთვის პეტიციით მიემართა, რათა შეემოწმებინა ამონიუმის ნიტატის ხარისხი და რაოდენობა, რომელიც საპორტო საწყობში იდო. ამ ექსპერტულ დასკვნაში ნათქვამია, რომ ერთი ტონიანი ჩანთები, რომლებიც შეიცავს დაახლოებით 1 900 ამონიუმის ნიტრატს, გახეულია და ნივთიერება გაჟღენთილი.
ამის შემდეგ უცნობია რომელი კომპანია ცდილობდა ნიტრატის მპოვებას. პირველად, ლიბანის საბაჟო დეპარტამენტმა სთხოვა ქვეყნის ჯარს, აეღოთ ის, მაგრამ მათ უარი განაცხადეს, იმის ნაცვლად, რომ მარაგს ადგილობრივ მწარმოებლებს შესთავაზებდნენ. ჩანაწერი, რომ კომპანიამ შეთავაზება მიიღო ამ შემთხვევაშიც არ არსებობს.
შემდეგ ჯარმა შესთავაზა, რომ ამონიუმის ნიტრატი საქართველოში დაბრუნებულიყო იმპორტიორის ხარჯზე. ესეც არასოდეს მომხდარა, გაურკვეველი მიზეზების გამო.
2018 წლის თებერვალში ლიბანის ხელისუფლებამ უარი თქვა ნიტრატის გადმოტვირთვაზე, რის შემდეგაც მარაგი დაუცველ საწყობში დარჩა. 2020 წლის 20 ივნისს, აფეთქებამდე 2 კვირით ადრე, პრეზიდენტსა და პრემიერ მინისტრს უსაფრთხოების ძალებმა წარუდგინეს მოხსენება, რომ დაწესებულებაში სერიოზული უსაფრთხოების ხარვეზები იყო და ამონიუმის ნიტრატის საცავი ქურდობის გამო გახსნილი იყო.
საწყობს ერთი კარი აკლდა, სამხრეთ კედელში ასევე იყო ხვრელი, ნათქვამია მოხსენებაში. ქურდობის შემთხვევაში, ქურდს შეუძლია ეს საქონელი ფეთქებად აქციოს, - გააფრთხილეს მოხსენებაში.
შეგახსენებთ, რომ ბეირუთში მომხდარი აფეთქებისა და საპროტესტო აქციების შემდეგ მთავრობა გადადგა.
